Máy hàn là gì? Các loại máy hàn phổ biến, ưu điểm và so sánh từng loại

Máy hàn đóng vai trò quan trọng trong nền công nghiệp cơ khí. Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ như hiện nay, việc đầu tư một thiết bị hàn là điều cấp thiết của mỗi doanh nghiệp. Bài viết dưới đây, Thiết bị cơ khí Đức Phong sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về máy hàn là gì, cũng như các loại máy hàn phổ biến hiện nay.

Máy hàn là gì?

Máy hàn là một loại máy công cụ dùng để kết dính 2 hay nhiều vật liệu với nhau thông qua việc sử dụng nhiệt hoặc áp lực. Một số dòng máy hàn kết hợp cả 2 yếu tố đó và có sử dụng hoặc không sử dụng vật liệu bổ sung.

Khi vận hành máy hàn và thực hiện hàn, tại điểm hàn, vật liệu sẽ được làm nóng chảy, sau khi để nguội, vết hàn nóng chảy sẽ cô đặc lại tạo thành một mối hàn nguyên khối chắc chắn với cấu trúc liên kết hai chi tiết làm một.

Phân loại máy hàn phổ biến hiện nay

Máy hàn thường được phân loại theo 2 dòng chính là máy hàn cơ và máy hàn điện tử.

Máy hàn cơ

Máy hàn cơ là loại máy hàn truyền thống hay còn gọi là máy biến thế hàn, đây là dòng máy sử dụng biến áp điện để giảm điện áp từ nguồn điện lưới (220V hoặc 380V) xuống mức điện áp thấp, nhưng cường độ dòng điện cao, từ đó tạo ra hồ quang điện, nung chảy kim loại và tạo thành mối hàn.

Khác với máy hàn điện tử, máy biến thế hàn hoạt động dựa vào cơ cấu điện từ bên trong biến áp, không có mạch điện phức tạp và cũng không được tích hợp các phương pháp hàn tiên tiến, hay ứng dụng vào tự động hóa cho robot hàn.

Ưu điểm của máy hàn cơ là bền bỉ, ít bị hỏng hóc, chịu tải tốt, có thể hàn được ở nhiều môi trường khác nhau và giá thành đầu tư tương đối rẻ. Tuy nhiên nhược điểm của dòng máy hàn này là kích thước lớn, khó di chuyển vị trí và không đáp ứng được nhiều yêu cầu hiện đại.

Máy hàn điện tử

Máy hàn điện tử là loại máy hàn sử dụng công nghệ biến tần để chuyển từ dòng điện xoay chiều 
(AC) điện lưới thành dòng điện 1 chiều (DC) ổn định, sau đó điều chỉnh điện áp và tần số phù hợp để tạo ra hồ quang hàn.

Máy hàn điện tử là một sản phẩm hiện đại, có bảng mạch phức tạp và được tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến bên trong, đáp ứng nhiều nhu cầu hiện nay. Máy hàn điện tử hiện đại được chia làm các loại chính sau:

Máy hàn que (MMA)

Máy hàn que là loại máy hàn truyền thống, sử dụng que hàn được bọc lớp thuốc để tạo hồ quang điện giữa que hàn và vật liệu. Đây là thiết bị hàn phổ biến nhờ sự đơn giản, dễ sử dụng và không cần khí bảo vệ. Máy hoạt động tốt trong điều kiện môi trường khắc nghiệt, kể cả ngoài trời có gió hoặc bụi. Máy hàn que phù hợp với các công trình xây dựng, lắp dựng kết cấu thép, sửa chữa cơ khí dân dụng, và đặc biệt hiệu quả khi làm việc với thép carbon hoặc sắt.

Ưu điểm của máy hàn que:

• Dễ sử dụng, dễ đào tạo ngay cả những thợ mới
• Hàn được ở nhiều môi trường khác nhau
• Giá thành đầu tư rẻ
• Phụ kiện dễ mua, tìm và thay thế

Nhược điểm:

• Nhiều xỉ hàn gây mất thẩm mỹ, cần vệ sinh lại sau khi hàn
• Bắn tóe nhiều
• Tốc độ hàn không quá ấn tượng vì cần phải thay que hàn liên tục
• Dễ bị cháy thủng nếu hàn vật liệu mỏng

Máy hàn MIG/MAG

Máy hàn MIG/MAG là loại máy hàn sử dụng dây hàn liên tục được cấp tự động kèm theo khí bảo vệ (CO₂ trong hàn MAG hoặc khí trơ như argon trong hàn MIG).

Ưu điểm:

• Máy này cho tốc độ hàn nhanh, hiệu suất cao và cho ra mối hàn đẹp, ít bắn tóe.
• Nhờ khả năng tự động hóa cao, máy hàn MIG/MAG là lựa chọn lý tưởng cho ngành công nghiệp chế tạo cơ khí, sản xuất khung gầm ô tô, đóng tàu hoặc sản xuất hàng loạt trong các nhà máy. 
• Dây hàn được cấp tự động

Nhược điểm:

• Chi phí đầu tư tương đối cao
• Phải dùng khí bảo vệ nên khó làm việc ngoài trời khi có gió

 

Máy hàn TIG (Tungsten Inert Gas)

Hoạt động dựa trên hồ quang giữa điện cực tungsten không tiêu hao và vật hàn, sử dụng khí argon để bảo vệ vùng hồ quang khỏi oxy và các tạp chất.

Máy hàn TIG cho ra mối hàn có chất lượng rất cao, cực kỳ sạch và thẩm mỹ, gần như không có xỉ hàn. Đây là lựa chọn hàng đầu khi gia công các vật liệu khó như inox, nhôm, đồng, titan hoặc những kết cấu yêu cầu độ chính xác cao như trong công nghiệp thực phẩm, y tế và hàng không.

Tuy nhiên máy có tốc độ hàn khá chậm, chi phí đầu tư cũng tương đối cao và đòi hỏi thợ có tay nghề tốt.

Máy hàn plasma

Sử dụng luồng khí được ion hóa thành plasma để tạo hồ quang hàn tập trung cao. Nhờ năng lượng lớn và khả năng điều khiển chính xác, máy plasma cho phép cắt và hàn kim loại mỏng với độ chính xác cao, đường hàn mảnh, ít biến dạng nhiệt. Loại máy này được ứng dụng trong sản xuất linh kiện điện tử, thiết bị y tế hoặc các ngành đòi hỏi gia công tinh xảo, đặc biệt là khi cần cắt-hàn trên vật liệu mỏng như thép không gỉ hoặc hợp kim nhôm.

Máy hàn laser

Máy hàn laser là thiết bị hàn tiên tiến sử dụng tia laser công suất cao để nung chảy vật liệu, tạo mối hàn chính xác đến từng milimet. Mối hàn tạo ra rất tinh xảo, không cần xử lý sau hàn, ít ảnh hưởng nhiệt và gần như không biến dạng vật liệu. Máy hàn laser thường được sử dụng trong các ngành công nghệ cao như sản xuất vi mạch, điện tử, thiết bị y tế, ô tô cao cấp hoặc gia công trang sức. Mặc dù chi phí đầu tư cao, nhưng máy hàn laser mang lại hiệu suất và chất lượng vượt trội cho các ứng dụng yêu cầu khắt khe nhất.

So sánh các loại máy hàn, máy hàn nào tốt?

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa các máy hàn phổ biến: Hàn Que (SMAW), Hàn MIG (GMAW), Hàn TIG (GTAW), Hàn Plasma (PAW) và Hàn Laser, giúp bạn lựa chọn phương pháp phù hợp với nhu cầu sử dụng:

Tiêu chí	Máy hàn que (MMA)	Máy hàn TIG	Máy hàn MIG	Máy hàn laser
Nguyên lý hoạt động	Sử dụng que hàn có thuốc bọc, tạo hồ quang giữa que và vật hàn.	Sử dụng điện cực không nóng chảy (vonfram), khí argon bảo vệ vùng hàn.	Dùng dây hàn liên tục + khí bảo vệ để tạo mối hàn.	Dùng chùm tia laser hội tụ cao để làm nóng chảy vật liệu tại điểm hàn.
Vật liệu phù hợp	Sắt, thép carbon.	Inox, nhôm, đồng, titan, thép mỏng.	Sắt, inox, hợp kim nhẹ, vật liệu trung bình – dày.	Inox, nhôm, thép, kim loại quý và vật liệu siêu mỏng.
Chất lượng mối hàn	Trung bình, dễ có xỉ và khuyết tật nếu tay nghề kém.	Rất cao, mối hàn sạch, đẹp, chính xác.	Cao, đều, chắc, ít bắn tóe.	Cực cao, tinh xảo, hầu như không cần xử lý sau hàn.
Tốc độ hàn	Trung bình.	Thấp hơn MIG, cần thao tác chậm và chính xác.	Rất nhanh, phù hợp dây chuyền.	Cao, có thể tích hợp tự động hóa.
Khả năng sử dụng ngoài trời	Rất tốt, không bị ảnh hưởng bởi gió.	Hạn chế vì khí bảo vệ dễ bị gió làm nhiễu.	Hạn chế tương tự TIG.	Rất kém – chỉ phù hợp môi trường kiểm soát.
Mức độ tự động hóa	Thấp – chủ yếu hàn tay.	Thấp – cần người có tay nghề cao.	Trung bình đến cao – có thể tích hợp robot.	Rất cao – dùng cho robot, dây chuyền CNC.
Yêu cầu kỹ thuật người dùng	Thấp – dễ học, phù hợp thợ phổ thông.	Cao – cần kỹ thuật và thao tác chính xác.	Trung bình – dễ sử dụng nếu quen thao tác.	Rất cao – cần đào tạo chuyên sâu.
Ứng dụng phổ biến	Công trình xây dựng, sửa chữa dân dụng.	Kỹ thuật cơ khí chính xác, ngành thực phẩm, điện tử.	Xưởng cơ khí lớn, nhà máy sản xuất, công nghiệp nặng.	Công nghệ cao – thiết bị y tế, điện tử, ô tô cao cấp, trang sức.
Ưu điểm	Rẻ, bền, linh hoạt, dễ bảo trì.	Mối hàn thẩm mỹ, không xỉ, phù hợp vật liệu khó.	Nhanh, tiết kiệm thời gian, chất lượng tốt.	Tối ưu mối hàn, ít biến dạng, chính xác tuyệt đối.
Nhược điểm	Mối hàn xấu nếu tay nghề yếu, nhiều xỉ.	Chi phí đầu tư cao, tốc độ chậm.	Tốn khí, khó dùng ngoài trời, giá máy cao.	Rất đắt, chỉ phù hợp công nghiệp công nghệ cao.
Giá tham khảo	1.300.000 – 3.500.000 VNĐ	2.500.000 – 35.000.000 VNĐ	4.000.000 – 45.000.000 VNĐ	30.000.000 – hơn 900.000.000 VNĐ

>> Xem thêm: Hướng dẫn sử dụng máy hàn an toàn

Mỗi sản phẩm máy hàn lại có những ưu và nhược điểm khác nhau, tùy vào mục đích và nhu cầu sử dụng mà khách hàng có thể lựa chọn một sản phẩm phù hợp.

Kết luận

Mỗi chiếc thiết bị hàn đều có những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với từng ứng dụng và yêu cầu sản xuất khác nhau.

Việc lựa chọn máy hàn phù hợp không chỉ phụ thuộc vào loại vật liệu mà còn cần cân nhắc đến yếu tố chi phí, môi trường làm việc và chất lượng mối hàn mong muốn. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, các phương pháp hàn hiện đại như hàn laser và hàn plasma đang dần thay thế các phương pháp truyền thống trong nhiều ngành công nghiệp, góp phần nâng cao hiệu suất và chất lượng sản phẩm.

Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về các loại máy hàn và so sánh được máy hàn nào tốt. Từ đó lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất với nhu cầu của mình.