Phôi là gì? Tìm hiểu về phôi trong cơ khí, cách phân biệt phoi và phôi

Trong gia công cơ khí, thuật ngữ "phôi" và "phoi" được sử dụng rất nhiều, tuy nhiên với những người mới thì 2 thuật ngữ lại dễ gây hiểu nhầm vì chúng có vẻ giống nhau. Vậy trong bài viết này, Thiết bị cơ khí Đức Phong sẽ cùng bạn tìm hiểu phôi là gì? Cách phân biệt giữa phôi và phoi để bạn hiểu rõ hơn về công cụng, các gia công phôi phổ biến.

Phôi là gì? Các phương pháp gia công phôi phổ biến

Phôi là gì?

Phôi được là nguyên liệu chính được sử dụng trong quá trình gia công cơ khí, quyết định trực tiếp đến chất lượng và độ chính xác của sản phẩm hoàn thiện. Phôi cơ khí thường được cung cấp dưới dạng tấm, thanh hoặc khối, chế tạo từ các vật liệu phổ biến như thép, inox, nhôm và các hợp kim kim loại khác. Dựa trên bản vẽ kỹ thuật, kích thước và yêu cầu gia công của khách hàng, phôi sẽ được đưa vào các công đoạn như cắt, phay, tiện, khoan, hàn và hoàn thiện bề mặt để tạo thành sản phẩm cuối cùng. Toàn bộ quá trình này được gọi là gia công cơ khí trên phôi, đóng vai trò nền tảng trong sản xuất các chi tiết máy, kết cấu kim loại và sản phẩm cơ khí theo yêu cầu.

Gia công phôi là gì?

Gia công phôi là quá trình sử dụng các thiết bị, máy móc, thường là máy cnc để thực hiện quá trình gia công, chuyển đổi phôi thành những sản phẩm hoàn thiện. Những phương pháp gia công phôi phổ biến nhất hiện nay là: cắt, gọt, bào, mài, tiện, phay, và định hình phôi để tạo ra các sản phẩm với hình dáng và kích thước theo yêu cầu. Các thao tác này được thực hiện bởi thợ cơ khí với sự hỗ trợ của các loại máy móc, thiết bị tạo nên đa dạng sản phẩm như các chi tiết máy, các loại khuôn mẫu,…

Một số sản phẩm phổ biến được tạo ra từ phương pháp gia công phôi là thanh răng và bánh răng dùng trong chế tạo máy, Jig gá sử dụng trong gia công cơ khí; Bàn inox được tạo ra từ phôi inox; các chi tiết, linh kiện bằng nhựa,….

Mội số phương pháp gia công phôi phổ biến hiện nay

Để tạo nên 1 sản phẩm hoàn chỉnh từ việc gia công phôi thì có rất nhiều phương pháp khác nhau, dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

Gia công tiện

Gia công cơ khí tiện là phương pháp cắt gọt kim loại trong đó phôi quay tròn quanh trục, còn dao tiện thực hiện chuyển động tịnh tiến theo phương dọc và phương ngang để bóc tách vật liệu và tạo hình chi tiết. Thông qua sự kết hợp giữa chuyển động quay của phôi và chuyển động tiến của lưỡi dao, quá trình tiện cho phép gia công chính xác các bề mặt trụ, bề mặt côn, ren và rãnh trên phôi. Phương pháp gia công cơ khí tiện được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất chi tiết máy, trục, ốc vít, bu lông và nhiều sản phẩm cơ khí khác, đáp ứng yêu cầu cao về độ chính xác và tính đồng đều.

>> Để hiểu rõ hơn: Mời bạn tham khảo bài viết "Gia công tiện là gì?"

Gia công phay

Gia công cơ khí phay là quá trình sử dụng dao phay có nhiều lưỡi cắt chuyển động quay tròn kết hợp với chuyển động theo phương thẳng đứng, ngang, dọc để cắt và tạo hình phôi. Phương pháp này được áp dụng để sản xuất bộ truyền động, vỏ hộp số, vỏ đĩa nhôm và các thành phần khác của ô tô. Ngoài ra, nó cũng được sử dụng để chế tạo bánh răng và giá đỡ cho các loại máy móc.

Trong gia công phay thì có nhiều loại dao phù hợp như: Dao phay ngón, dao phay mặt, dao phay đĩa, dao phay ren, ... 

Gia công cơ khí khoét, taro, khoan và doa

Gia công khoét, taro, khoan hay doa là phương pháp gia công để tạo lỗ trên phôi, dựa vào nhu cầu, đặc điểm trên phôi mà thợ cơ khí sẽ xác định xem sử dụng khoét, taro, khoan hay doa. Phương pháp gia công này được sử dụng để chế tạo thanh răng, bánh răng, trục răng, hộp số,…

Gia công cơ khí chuốt

Gia công cơ khí chuốt cũng là một phương pháp gia công để tạo lỗ trên phôi. Chuyển động chuốt ở đây là chuyển động tịnh tiến của dao chuốt. Phương pháp gia công này có thể tạo ra các lỗ thẳng, lỗ then hoa, lỗ tròn, lỗ định hình, rãnh xoắn,…

Gia công cơ khí mài

Gia công mài là phương pháp gia công phôi sử dụng đá mài cọ sát vào phôi để loại bỏ từng lớp kim loại mỏng, làm mịn bề mặt, tạo độ bóng cho phôi. Phương pháp này nhằm giúp làm bóng trên các phôi mỏng mà không thể thực hiện được bằng các phương pháp gia công khác.

Gia công tinh lần cuối

Gia công tinh lần cuối bao gồm các phương pháp như mài siêu tinh xác, đánh bóng, cạo, mài nghiền và mài khôn. Phần lớn các sản phẩm gia công cơ khí phải trải qua giai đoạn này để đạt được độ hoàn thiện cao nhất.

Phân biệt phoi và phôi

Phoi là những mảnh kim loại mỏng, bị cắt và loại bỏ trong quá trình gia công chi tiết bằng cắt gọt. Đây là những phần kim loại biến dạng được tách ra khỏi trong quá trình gia công phôi. Hình dạng của phoi phụ thuộc vào điều kiện cắt, vật liệu và các yếu tố khác, dưới đây là các hình dạng của phoi:

• Phoi vụn: Hình thành khi gia công các vật liệu cứng và giòn như gang, đồng thau, đá, gốm xứ, Ebônít. Nó gồm những mảnh vật liệu rời rạc không liên kết hoặc liên kết yếu với nhau.
• Phoi xếp: Tạo thành khi gia công các vật liệu có độ cứng trung bình và ít độ dẽo, với tốc độ cắt trung bình. Mặt phoi trượt lên mặt trước của dao là mặt nhẳn, mặt đối lập không nhẵn có dạng răng cưa. Các thành phần vật liệu trong phoi xếp có liên kết tương đối vững chắc.
• Phoi dây: Hình thành khi gia công các vật liệu có độ dẽo cao, độ cứng thấp và vận tốc cắt lớn. Phoi dạng này trượt ra khỏi dao dưới dạng dây dài, mặt phẳng xung quanh tương đối nhẵn và ít có răng cưa.

Hiểu nôm na, phôi là vật liệu để tạo ra thành phẩm, còn phoi là những mảnh kim loại thừa được loại bỏ trong quá trình gia công phôi.

Nguyên tắc chọn phôi trong gia công cơ khí

Khi lập kế hoạch chế tạo một chi tiết cơ khí, việc lựa chọn vật liệu phôi, loại phôi và kích thước phôi là bước quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và chi phí sản xuất. Kích thước phôi thường được xác định thông qua tính toán lượng dư gia công, nhằm đảm bảo đủ vật liệu cho các công đoạn cắt gọt tiếp theo. Trong khi đó, loại phôi được lựa chọn dựa trên yêu cầu kỹ thuật, chức năng làm việc và điều kiện sử dụng của chi tiết. Quá trình chọn phôi cần đáp ứng đồng thời các tiêu chí kinh tế – kỹ thuật, bao gồm tính năng vật liệu, giá thành hợp lý và khả năng gia công hiệu quả, sao cho chi phí sản xuất thấp, quy trình công nghệ đơn giản, dễ chế tạo nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật đặt ra.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn phôi còn phải xem xét đến hình dáng, kết cấu công nghệ, phương pháp chế tạo phôi, quy trình sản xuất và khả năng đạt độ chính xác của phương pháp gia công. Người thợ và kỹ sư cơ khí cũng cần căn cứ vào điều kiện máy móc, thiết bị và năng lực của nhà xưởng để đưa ra quyết định phù hợp. Nếu lựa chọn phôi không đáp ứng điều kiện thực tế của xưởng sản xuất, quá trình chế tạo có thể gặp khó khăn, dẫn đến lãng phí thời gian, chi phí và giảm hiệu quả kinh tế.

Qua bài viết trên, Thiết bị cơ khí Đức Phong đã cùng bạn tìm hiểu phôi là gì, sự khác biệt giữa phoi và phôi. Hy vọng rằng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn giải đáp nhiều thắc mắc cũng nhưa đưa ra lựa chọn lợp lý để thực hiện gia công cơ khí hiệu quả.